مثلا برای ثبت یک جارو برقی جدید، اگر به دنبال ثبت طرح صنعتی باشیم باید در پی خلاقیت در زمینه شکل و ظاهر جارو برقی و زیباتر شدن آن باشیم، ولی اگر بخواهیم آن را ثبت اختراع کنیم باید روی قدرت مکش، کم‌شدن مصرف و بزرگتر شدن کیسه داخل آن و… تمرکز کنیم. برای اطلاعات بیشتر در زمینه تعریف قانونی اختراع، می‌توانید به بخش اختراع چیست مراجعه کنید.به بیان ساده‌تر، طرح صنعتی از دیدگاه قانون مورد بحث، در بیشتر مواقع بر شکل و ظاهر کلی یک محصول متمرکز است. به طور مثال یک تخت‌خواب عملاً زمانی یک طرح صنعتی خوب است که برای خوابیدن و استراحت کردن راحت بوده و همچنین دارای شکل ظاهری زیبایی باشد. برای کسب و کارها نیز طراحی یک محصول به‌طور کلی به معنی توسعه ویژگی‌های زیبائی‌شناختی و عملکردی محصول با توجه به مسائلی چون بابِ بازار بودن محصول، کاهش هزینه تولید، سهولت حمل و نقل، انبارداری، ارگونومی، تعمیر و نگهداری و … است.اما طرح‌های صنعتی به‌عنوان یک مقوله در قانون مالکیت معنوی، فقط به ماهیت زیبائی‌شناسی محصولِ تمام‌شده اشاره دارد که جدا از ابعاد فنی یا عملکردیِ آن است. طرح صنعتی برای انواع متنوعی از محصولات صنعتی، پوشاک و صنایع دستی، از مبلمان و لوازم برقی محصولات خانگی، اسباب بازی گرفته تا اتومبیل و سازه‌های معماری و لوازم دیجیتال، از طرح پارچه‌ها تا لوازم ورزشی را در‌بر‌می‌گیرد. ثبت طرح صنعتی در بسته‌بندی، ظروف و ظاهر یک محصول نیز اهمیت دارد.
راهنمای ثبت طرح صنعتی در ایران
ثبت طرح صنعتی در ایران، فرآیندی حیاتی برای حفاظت از مالکیت فکری و تضمین حقوق قانونی طراحان است. این فرآیند به طور کامل توسط مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به صورت آنلاین و از طریق سامانه مخصوص (iripo.ssaa.ir) انجام می‌گیرد. برای شروع، متقاضی باید مدارک و اطلاعات مورد نیاز شامل مشخصات فردی، نام و شرح کامل طرح، و تصاویر باکیفیت و واضح از آن را آماده کند. سپس، با ورود به سامانه و ثبت اظهارنامه طرح صنعتی، مدارک بارگذاری شده و هزینه‌های مربوطه به صورت آنلاین پرداخت می‌شود. کارشناسان مرکز پس از دریافت درخواست، آن را از نظر شکلی و ماهوی (اصالت و نوآوری) بررسی می‌کنند تا از جدید و منحصر به فرد بودن طرح اطمینان حاصل کنند.پس از تأیید کارشناسان، اطلاعات طرح در روزنامه رسمی کشور به مدت ۳۰ روز منتشر می‌شود تا فرصت اعتراض برای عموم فراهم گردد. اگر در این مدت اعتراضی صورت نگیرد، گواهی ثبت طرح صنعتی به صورت الکترونیکی صادر خواهد شد. این گواهی به مدت پنج سال اعتبار داشته و قابل تمدید برای دو دوره پنج ساله دیگر است. با طی این فرآیند، طراح حق انحصاری بهره‌برداری از طرح خود را به دست می‌آورد و می‌تواند از آن در برابر هرگونه کپی‌برداری غیرمجاز محافظت کند. این اقدام نه تنها به افزایش ارزش تجاری طرح کمک می‌کند، بلکه باعث تقویت اعتبار برند و جلوگیری از رقابت غیرمنصفانه در بازار می‌شود.حمایت از مالکیت طرح‌های صنعتی در ایران
حمایت از طرح‌های صنعتی به قلمرو کشورها محدود می‌شود (اصل استقلال و اصل سرزمین). به‌عبارت دیگر حمایت از ثبت طرح صنعتی به‌طور کلی به کشور یا منطقه‌ای خاص محدود می‌شود که طرح مزبور در آنجا ثبت شده است.
در ایران مانند بسیاری از کشورها و طبق ماده ۵۲ قانون، طرح صنعتی باید ثبت شود تا تحت حمایت قوانین مربوط به آن قرار گیرد. طبق ماده ۲۸ قانون ثبت اختراعات طرح‌های صنعتی و علائم تجاری، بهره‌برداری از هر طرح صنعتیِ ثبت‌شده توسط اشخاص غیرمشروط به موافقت مالک است که شامل ساخت، فروش و وارد کردن اقلام حاوی طرح صنعتی ثبت‌شده است. مالک می‌تواند علیه هر شخصی که بدون موافقت او حقوق از ثبت وی ناشی را نقض کند در دادگاه اقامه دعوی نماید.برای ثبت طرح صنعتی در داخل کشور متقاضی باید به سایت مرکز مالکیت معنوی مراجعه پس از تکمیل اظهارنامه و پیوست نمودن ضمائم قانونی بصورت الکترونیکی به اداره مالکیت صنعتی ارسال نماید. مراتب پس از بررسی و انطباق آن با مفاد قانون و آئین نامه و در صورت عدم وجود منع قانونی بنام متقاضی ثبت و تحت حمایت قانون قرار خواهد گرفت.
راهنمای ثبت طرح صنعتی در خارج از کشور (ثبت منطقه‌ای)
برای ثبت طرح در یک کشور دیگر، متقاضی باید پس از انتخاب کشور هدف، با انتخاب وکیل یا مراجعه حضوری (بستگی به قانون ملی کشور هدف) کلیه مدارک را به زبان کشور هدف ترجمه کرده و پس از تأیید مراجع ذی‌صلاح، به اداره مربوطه ارائه نماید.به طور کلی سیستمی وجود ندارد که طرح صنعتی، اختراع، علامت تجاری یا نشان جغرافیایی مورد تقاضای خود را در یک کشور ثبت نموده و به‌تبع آن لزوماً از حقوق طرح شما در سایر کشورها حمایت شود. اما گروهی از کشورها دارای معاهده همکاری منطقه‌ای هستند که در صورت ثبت در یکی از کشورهای عضو، سایر کشورهای عضو آن معاهده، از حقوق مالکیت آن طرح حمایت خواهند کرد. اتحادیه‌های منطقه‌ای شامل حوزه‌های زیر است:
- اداره منطقه مالکیت صنعتی آفریقا (ARIRO) برای حمایت از طرح‌ها در کشورهای آفریقاییِ انگلیسی‌زبان
- اداره طرح‌های بلوکس (BDO) برای حمایت در بلژیک، هلند، و لوکزامبورگ
- اداره هماهنگ‌سازی بازارهای داخلی (OHIM) برای طرح‌های اتحادیه‌ای در کشورهای عضو اتحادیه اروپایی
- سازمان مالکیت معنوی آفریقا (OAPI) برای حمایت از طرح‌ها در کشورهای آفریقاییِ فرانسه‌زبان
شرایط ثبت طرح صنعتی
شرایط اصلی ثبت طرح صنعتی بر اساس قانون، به دو ویژگی جدید بودن و اصیل بودن طرح متمرکز است. یک طرح زمانی جدید محسوب می‌شود که پیش از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت، در هیچ نقطه از جهان از طریق انتشار یا استفاده، برای عموم افشا نشده باشد. این بدان معناست که طرح نباید قبلاً در کاتالوگ‌ها، وب‌سایت‌ها، نمایشگاه‌ها یا هرگونه رسانه دیگری به نمایش گذاشته شده باشد. همچنین، اصیل بودن طرح به این معنی است که آن طرح باید به صورت مستقل توسط طراح خلق شده و کپی یا تقلید از طرح‌های موجود نباشد، به گونه‌ای که از دید یک کاربر آگاه، دارای تفاوت‌های محسوس و برجسته با طرح‌های قبلی باشد.علاوه بر این شرایط ماهوی، برای ثبت طرح صنعتی باید الزامات شکلی و فنی نیز رعایت شوند. طرح باید قابلیت کاربرد صنعتی داشته باشد، یعنی بتوان آن را به صورت صنعتی تولید کرد و بر روی یک کالای دو یا سه‌بعدی پیاده‌سازی نمود. مدارک مورد نیاز برای ثبت نیز باید به صورت کامل و دقیق تهیه شوند که شامل: تصاویر باکیفیت و واضح از زوایای مختلف طرح (حداقل شش تصویر)، شرح کامل و دقیق طرح و ویژگی‌های ظاهری آن، و مدارک شناسایی متقاضی (برای اشخاص حقیقی شامل کپی شناسنامه و کارت ملی و برای اشخاص حقوقی شامل روزنامه رسمی تأسیس و آخرین تغییرات شرکت) است. همچنین، طرح‌های مخالف نظم عمومی یا اخلاق حسنه یا طرح‌هایی که صرفاً نتیجه عملکرد فنی محصول هستند، قابل ثبت نیستند.چک لیست شرایط ثبت طرح صنعتی
- 🔹 نوآوری: طرح باید جدید باشد و قبلاً در ایران یا خارج منتشر یا ثبت نشده باشد.
- 🔹 اصالت و تمایز: ظاهر محصول باید ویژگی منحصربه‌فرد داشته باشد و از سایر محصولات مشابه قابل تشخیص باشد.
- 🔹 قابلیت استفاده صنعتی: طرح باید قابلیت تولید و استفاده در صنعت یا بازار را داشته باشد.
- 🔹 جذابیت بصری: طرح باید دارای زیبایی و اثر هنری در ظاهر باشد (نه صرفاً کارکرد فنی).
- 🔹 عدم مغایرت با قوانین: طرح نباید مخالف نظم عمومی، اخلاق حسنه یا قوانین شرعی باشد.
- 🔹 مدارک آماده: تصاویر دقیق از طرح + مدارک هویتی یا ثبتی شرکت + وکالتنامه (در صورت اقدام توسط وکیل).
- 🔹 ثبت در سامانه مالکیت معنوی: تسلیم اظهارنامه الکترونیکی و پرداخت هزینه‌های قانونی.
- 🔹 بررسی کارشناسی: آماده باشید تا طرح توسط اداره مالکیت صنعتی ارزیابی شود.
- 🔹 اعتبار و تمدید: ثبت اولیه ۵ ساله است و هر ۵ سال تا حداکثر ۲۵ سال قابل تمدید خواهد بود.
مدارک مورد نیاز برای ثبت طرح صنعتی توسط شخص حقوقی
- روزنامه رسمی تأسیس و آخرین تغییرات شرکت: این روزنامه‌ها نشان‌دهنده هویت و تغییرات قانونی شرکت هستند.
- کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضای مجاز شرکت: افرادی که اختیار امضای اسناد شرکت را دارند.
- کپی شناسنامه و کارت ملی طراح
- تصاویر از طرح صنعتی: حداقل ۶ قطعه عکس از زوایای مختلف طرح (دو بعدی یا سه بعدی) که روی یک زمینه ساده و به صورت واضح تهیه شده باشد. اندازه تصاویر نباید از A4 بیشتر باشد.
- توصیف‌نامه برای مشخصات طرح صنعتی شامل توضیحی کتبی در مورد ویژگی‌ها و کاربرد طرح.
- اطلاعات تماس شامل آدرس، کد پستی، تلفن ثابت و ایمیل شرکت.
- اطلاعات تماس صاحبان امضای شرکت شامل تلفن همراه و ایمیل.
ثبت طرح صنعتی در تهران
ثبت طرح صنعتی در تهران به معنای ثبت ایده، شکل، ظاهر یا ترکیب بندی یک محصول است که باعث جذابیت بصری آن می‌شود. در ایران، مرجع رسمی ثبت اداره کل مالکیت صنعتی (زیرمجموعه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور) است که دفتر اصلی آن در تهران قرار دارد.ایده شما ارزش محافظت دارد! با ثبت طرح صنعتی خود نزد شرکت ثبت اختراع افق نیکان، می‌توانید خلاقیت و نوآوری خود را قانونی و رسمی به ثبت برسانید و از سوء استفاده دیگران جلوگیری کنید. تیم متخصص ما در تهران از مراحل اولیه بررسی و استعلام طرح تا صدور گواهی رسمی همراه شماست، با پیگیری کامل و مشاوره تخصصی. فرصت را از دست ندهید و همین امروز با افق نیکان تماس بگیرید تا ایده‌تان امن و ثبت‌شده شود!درخواست ثبت طرح صنعتی شما توسط شرکت افق پژوهش نیکان در تهران قابل پیگیری است. افق نیکان دارای ثبت رسمی (ثبت شرکت شماره ۱۶۵۵۶) و مجوز فعالیت از پارک علم و فناوری برای ارائه خدمات ثبت اختراع، برند و طرح صنعتی است.مراحل ثبت طرح صنعتی
نحوه ثبت طرح صنعتی یک فرایند حقوقی-اداری است که نیازمند دقت و پیگیری مرحله‌به‌مرحله است. هرچند ممکن است در ابتدا پیچیده به نظر برسد، اما اگر با گام‌ها و الزامات آن آشنا باشید، می‌توانید بدون مشکل از حقوق قانونی خود در برابر رقبا حفاظت کنید. در ادامه نحوه ثبت طرح صنعتی و مراحل آنرا، به صورت کامل توضیح داده‌ایم:1. جستجوی اولیه طرح
اولین و مهم‌ترین قدم در ثبت طرح صنعتی، بررسی نوآوری و تازگی طرح است. اگر طرح شما قبلاً در ایران یا هر کشور دیگری ثبت یا منتشر شده باشد، امکان ثبت آن وجود ندارد. برای این کار باید وارد سامانه مالکیت معنوی قوه قضائیه (iripo.ssaa.ir) شوید و در بخش جستجو، به‌دنبال طرح‌های مشابه بگردید. این مرحله نه‌تنها از اتلاف زمان و هزینه جلوگیری می‌کند، بلکه خیال شما را از بابت یکتا بودن طرح راحت می‌سازد.2. ایجاد حساب کاربری و تکمیل اظهارنامه
پس از اطمینان از یکتابودن طرح، باید در سامانه مالکیت معنوی یک حساب کاربری ایجاد کنید. سپس نوبت به تکمیل اظهارنامه ثبت طرح صنعتی می‌رسد. در این اظهارنامه، اطلاعاتی مانند مشخصات متقاضی (شخص حقیقی یا حقوقی)، عنوان طرح، توضیحات فنی و تجاری، و طبقه‌بندی محصول وارد می‌شود. دقت داشته باشید که اظهارنامه سند رسمی محسوب می‌شود؛ بنابراین تمام اطلاعات باید دقیق، درست و کامل نوشته شوند.3. بارگذاری مدارک
در این مرحله، باید مدارک موردنیاز را در سامانه بارگذاری کنید. مدارک لازم شامل:تصاویر طرح از زوایای مختلف (معمولاً ۶ نما یا بیشتر)مدارک هویتی (کارت ملی و شناسنامه برای اشخاص حقیقی)روزنامه رسمی، اساسنامه و مدارک ثبتی شرکت (برای اشخاص حقوقی)وکالتنامه در صورت اقدام از طریق وکیل یا موسسه حقوقیهرچه تصاویر و مدارک شما واضح‌تر و دقیق‌تر باشد، احتمال رد یا نقص پرونده کمتر خواهد شد.4. پرداخت هزینه‌های ثبت طرح صنعتی
پس از بارگذاری مدارک، باید هزینه‌های قانونی ثبت را به‌صورت آنلاین در همان سامانه پرداخت کنید. این هزینه‌ها شامل حق‌الثبت اظهارنامه، بررسی کارشناسی، و در ادامه هزینه انتشار آگهی در روزنامه رسمی است. مبلغ دقیق به نوع متقاضی (حقیقی یا حقوقی) و تعداد طبقات کالایی بستگی دارد. اگر هزینه‌ها به‌موقع پرداخت نشود، فرآیند ثبت متوقف خواهد شد.5. بررسی کارشناسی
بعد از تکمیل و ارسال اظهارنامه، کارشناسان اداره مالکیت صنعتی شروع به بررسی پرونده می‌کنند. در این بررسی، تازگی، اصالت و شرایط قانونی طرح به دقت ارزیابی می‌شود. اگر نقصی در مدارک یا اطلاعات وجود داشته باشد، اخطار رفع نقص صادر می‌شود و متقاضی فرصت محدودی برای اصلاح دارد. در صورت تأیید، پرونده وارد مرحله بعدی می‌شود.6. انتشار آگهی در روزنامه رسمی
پس از تأیید کارشناسان، طرح شما در روزنامه رسمی کشور منتشر می‌شود. هدف از این انتشار، اطلاع‌رسانی عمومی است تا اگر شخص یا شرکتی ادعای مالکیت یا اعتراضی نسبت به طرح شما داشته باشد، آن را مطرح کند. در صورتی که در بازه زمانی مشخص اعتراضی صورت نگیرد، مسیر ثبت بدون مانع ادامه خواهد یافت.7. صدور گواهینامه ثبت طرح صنعتی
در آخرین مرحله، پس از طی موفقیت‌آمیز همه مراحل و نبود اعتراض، گواهی ثبت طرح صنعتی صادر می‌شود. این گواهی به‌مدت ۵ سال معتبر است و امکان تمدید آن برای دوره‌های متوالی ۵ ساله تا حداکثر ۲۵ سال وجود دارد. گواهی ثبت، سندی رسمی و قانونی است که به شما حق انحصاری استفاده، فروش و انتقال طرح را می‌دهد.با طی این هفت مرحله می‌توانید طرح صنعتی خود را به یک دارایی قانونی و اقتصادی ارزشمند تبدیل کنید و با خیالی آسوده از ورود به بازار و رقابت با دیگران لذت ببرید.هزینه ثبت طرح صنعتی
ثبت یک طرح صنعتی در ایران شامل چند هزینه اصلی است که باید مدنظر قرار گیرد. هزینه‌های رسمی اداره مالکیت صنعتی شامل ثبت اظهارنامه (حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان)، بررسی کارشناسی (حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان)، انتشار آگهی در روزنامه رسمی (حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان) و صدور گواهی ثبت (حدود ۳۰۰ هزار تومان) است که مجموعاً تقریباً ۱.۴ تا ۱.۸ میلیون تومان می‌شود. اگر از خدمات شرکت‌های حقوقی و مشاور مانند افق نیکان استفاده کنید، هزینه خدمات مشاوره، آماده‌سازی مدارک و پیگیری کامل فرایند نیز به این مبلغ اضافه می‌شود که معمولاً بین ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان است. همچنین باید در نظر داشت که اعتبار گواهی اولیه ۵ سال است و برای تمدید آن نیز هر دوره حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان هزینه دارد. این سرمایه‌گذاری نه تنها از سوءاستفاده دیگران جلوگیری می‌کند، بلکه امکان بهره‌برداری قانونی از ایده و توسعه تجاری آن را فراهم می‌کند.هزینه ثبت طرح صنعتی در ایران معمولاً شامل چند بخش است و بسته به اینکه ثبت را خودتان انجام دهید یا از خدمات ما در افق نیکان استفاده کنید، کمی متفاوت است. بر اساس آخرین تعرفه‌های سال ۱۴۰۴، حدود هزینه‌ها به شرح زیر است:| هزینه ثبت طرح صنعتی | شرح | حدود هزینه |
| ثبت اظهارنامه | شامل بررسی اولیه و ثبت در سامانه | حدود ۴۰۰,۰۰۰ تا ۵۰۰,۰۰۰ تومان |
| هزینه کارشناسی | بررسی جدید بودن و تمایز طرح | حدود ۵۰۰,۰۰۰ تا ۷۰۰,۰۰۰ تومان |
| انتشار آگهی در روزنامه رسمی | هزینه انتشار طرح ثبت شده | حدود ۲۰۰,۰۰۰ تا ۳۰۰,۰۰۰ تومان |
| صدور گواهی ثبت | گواهی رسمی طرح صنعتی | حدود ۳۰۰,۰۰۰ تومان |
