منظور از «اختراع» چیست؟

اختراع (Invention) طرح‌ریزی مربوط به تهیه و ساخت یک وسیله یا کالای جدید است که در صنعت، کشاورزی، بازرگانی و غیره کاربرد داشته باشد. بر اساس قانون، اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور، معلوم و آشکار نباشد.
به طور کلی اختراع باید دارای سه امتیاز باشد:
• گام ابتکاری داشته باشد.
• بدون هیچگونه مشابهی در دنیا باشد. (سرقت یا مهندسی معکوس نباشد)
• قابلیت صنعتی‌سازی داشته باشد.

جایگاه ایران در این عرصه

تا قبل از سال ۱۳۸۷ اختراعات در ایران از اعتبار چندانی بهره‌مند نبود. راه‌اندازی سامانه آنلاین ثبت اظهارنامه اختراع و تحولات اخیر در اداره ثبت اختراع، پیشرفتی مهم در این زمینه بود.

اما علاوه بر این، ایران نیازمند اعتبار بین‌المللی برای پشتیبانی از سندهای اختراعات ایرانی بود. در سال ۱۳۹۴ ایران رسماً عضو معاهده حمایت از اختراعات پاریس (PCT) شد و اعتبار سند اختراع در ایران با تمامی اسناد اختراع در دنیا برابر شد. این معاهده به مخترعان ایرانی امکانات متعددی برای بهره‌برداری از حقوق خود فراهم می‌کند، امری که متأسفانه بسیاری از مخترعین کشور از آن بی‌اطلاع هستند.

ثبت اختراع بین‌المللی (PCT)

نظام‏‌های مالکیت فکری و به ویژه نظام ثبت اختراع بین‌المللی (پتنت بین‌المللی) و از جمله PCT برای ثبت رسمی این دستاورد‌ها و احراز مالکیت افراد بر نوآوری‏‌ها و ابتکارات‌شان در کشورهای مختلف ایجاد شده است. پیمان همکاری ثبت اختراع یا «PCT»، یک معاهده چندجانبه است که در سال ۱۹۷۰ میلادی در آمریکا به تصویب رسید و در حال حاضر ۱۵۳ عضو دارد. ایران در سال ۱۳۹۲ به این معاهده ملحق شد.

افق نیکان تنها کارگزاری رسمی ثبت اختراع با مجوز از وزرات علوم و شرکت پشتیبان پارک‌های علم و فناوری، و تنها مرکز ثبت بدون واسطه US patent و PCT در ایران است.