آئین نامه اجرایی و قوانین ثبت علائم تجاری

قانون ثبت علائم تجاری و اختراعات برای اولین بار در سال 1310 و در دولت شاهنشاهی آن زمان پایه‌گذاری شد. آخرین آیین نامه اجرایی این قانون پس از اصلاحات در سال 1386 توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. در این مقاله پس از مروری بر معنی و مفهوم علائم تجاری، آیین نامه ثبت علائم تجاری که زیرمجموعه ای از آیین نامه مذکور می‌باشد آورده می‌شود.

علائم تجاری

علامت طبق تعریف دقیق در قانون، نشان قابل رویتی است که بتواند کالاها و یا خدمات اشخاص حقیق و حقوقی را از هم به طور متمایز نشان دهد. کسی که یک علامت به خصوص را برای خود یا شرکت خود یا فعالیت خود ثبت کند، تنها وی یا آن شرکت مجاز به استفاده از ان علامت می‌باشد.در نظر داشته باشید که نام تجاری اسم و عنوانی است که برای یک شخص حقوقی یا حقیقی به طور منحصر به فرد ثبت می‌شود. هر شخص حقیقی یا حقوقی اعم از شخصی، تولیدی، شرکتی، خدماتی، فروشگاهی و … می‌تواند یک علامت و نام تجاری مخصوص به خود را داشته باشد.

آیین نامه ثبت علائم تجاری

فصل چهارم آیین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری، مربوط به ثبت علائم تجاری می‌باشد که در 8 فصل تنظیم شده است. مهم ترین موارد این آیین‌نامه به شرح زیر است:

فصل اول: تسلیم، استرداد، ثبت و رد اظهارنامه

ماده 105: ثبت علامت مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است.
ماده 106: اظهارنامه ثبت علامت باید در دو نسخه و در فرم مخصوص (ع – 1) و به زبان فارسی تنظیم شده و پس از ذکر تاریخ، توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی امضا شود.
تبصره- در صورتی که اسناد ضمیمه اظهارنامه و سایر اسناد مربوط به زبان دیگری غیر از فارسی باشد، ارائه اصل مدارک مورد نیاز همراه با ترجمه عادی کامل آن الزامی است. مرجع ثبت در صورت لزوم می‌تواند در جریان بررسی اظهارنامه، ترجمه رسمی مدارک مذکور را مطالبه کند.
ماده 107: متقاضی باید اظهارنامه ثبت علامت را به صورت حضوری یا با پست سفارشی و یا در چارچوب ماده 167 این آیین‌نامه به مرجع ثبت تسلیم نماید.
ماده 108: اظهارنامه ثبت علامت باید حاوی نکات زیر باشد:

1) اسم، شماره ملی، نشانی، کدپستی و تابعیت متقاضی و در صورتی که متقاضی شخص حقوقی است، ذکر نام، نوع فعالیت، اقامتگاه، محل و شماره ثبت، تابعیت، مرکز اصلی و عنداللزوم هر شناسه دیگر آن الزامی است.2) اسم، شماره ملی، نشانی و کدپستی نماینده قانونی متقاضی در صورت وجود.3) اسم، نشانی و کد پستی شخص یا اشخاصی که صلاحیت دریافت ابلاغ‌ها در ایران را دارند، در صورتی که متقاضی مقیم ایران نباشد.4) الصاق نمونه‌ای از علامت در کادر مربوطه.5) توصیف و تعیین اجزای علامت و تعیین حروف مشخص در صورتی که علامت مورد درخواست ثبت مشتمل بر حروف خاص باشد.6) ذکر کالاها و خدماتی که علامت برای تشخیص آن‌ها به کار می‌رود؛ با تعیین طبقه یا طبقات درخواست شده طبق طبقه‌بندی بین‌المللی.7) ذکر حق تقدم، در صورت درخواست.8) رشته فعالیت مالک علامت.9) ذکر علامت جمعی در صورتی که ثبت آن مورد درخواست باشد.10) در صورتی که علامت مشتمل بر کلمه یا کلماتی غیر از فارسی باشد، درج آوانویسی و ترجمه آن.11) ذکر رنگ، در صورتی که رنگ به عنوان صفت مشخصه و یا ویژگی‌ خاص علامت باشد.12) ذکر سه بعدی بودن علامت در صورت درخواست ثبت آن.13) تعیین ضمائم. تبصره 1- در صورت تسلیم اظهارنامه و سایر اسناد مربوط توسط اشخاص حقوقی، امضاء آن‌ها از طرف اشخاص مجاز، ضروری است.تبصره 2- در صورت تعدد متقاضی ثبت، شخصی که به نمایندگی از سایرین حق مراجعه و مکاتبه با مرجع ثبت و انجام سایر تشریفات اداری لازم، جز دریافت گواهی‌نامه علامت را دارد، باید با ذکر اقامتگاه تعیین شود.تبصره 3- اسم و نشانی متقاضی مقیم خارج از کشور علاوه بر فارسی باید به حروف لاتین نیز نوشته و با همان حروف نیز ثبت و آگهی شود.تبصره 4- در کلیه امور راجع به ثبت و انتشار علائم، مرجع ثبت طبقه‌‌بندی کالا و خدمات را براساس طبقه‌بندی بین‌المللی مورد بررسی قرار می‌دهد. در صورت وجود عناصر تصویری در علامت، رعایت طبقه‌‌بندی مربوطه الزامی و به عهده مرجع ثبت است.

ماده 109: برای ثبت هر علامت باید از اظهارنامه‌ جداگانه استفاده شود. استفاده از یک اظهارنامه برای ثبت یک علامت جهت کالا‌ها و خدمات مندرج در یک یا چند طبقه بلامانع است.
ماده 110: شخصی که تقاضای ثبت چندین علامت را به طور همزمان می‌نماید، باید برای هریک از آن‌ها مطابق مقررات این آیین‌نامه، اظهارنامه جداگانه‌ای تسلیم کند. در این صورت، اگر تقاضا‌ها توسط نماینده قانونی به عمل آمده باشد، مدرک اصلی نمایندگی به یکی از اظهارنامه‌ها و یک رونوشت مصدق آن به هریک از اظهارنامه‌های دیگر باید ضمیمه شود.
ماده 111: مدارک زیر باید ضمیمه اظهارنامه شود:

1) با لحاظ ماده 110 این آیین‌نامه، نسخه اصلی نمایندگی در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید.2) ارائه ده نمونه از علامت به صورت گرافیکی که با علامت الصاق شده روی اظهارنامه یکسان بوده و ابعاد آن‌ حداکثر 10 x 10 ‌سانتی‌متر باشد. اگر ارائه علامت به صورت گرافیکی نباشد، ده نمونه از کپی یا تصویر علامت حداکثر در همین ابعاد و به نحوی که مرجع ثبت مناسب تشخیص دهد، ارائه خواهد شد.چنانچه مرجع ثبت نمونه علامت ارائه شده را مناسب تشخیص ندهد، تسلیم نمونه مناسب را درخواست می‌نماید. درهرحال، علامت باید به همان نحو که درخواست و ثبت می‌شود استعمال گردد.3) در صورت سه بعدی بودن علامت، ارائه علامت به صورت نمونه‌های گرافیکی یا تصویر دوبعدی روی برگه به نحوی که از شش زاویه متفاوت تهیه و در مجموع یک نمونه واحد که همان علامت سه بعدی را تشکیل دهند، الزامی است.4) مدارک مربوط به حق تقدم که باید همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم شود.5) ارائه مدارک دال بر فعالیت در حوزه ذی‌ربط بنا به تشخیص مرجع ثبت.6) نسخه‌ای از ضوابط و شرایط استفاده از علامت جمعی و ارائه گواهی مقام صلاحیتدار، اتحادیه یا دستگاه مرتبط، در صورتی که ثبت علامت جمعی مورد درخواست باشد.7) مدارک مثبت هویت متقاضی. 8) رسید مربوط به پرداخت هزینه‌های قانونی.9) مدارک نمایندگی قانونی در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید. ماده 112: در صورتی که متقاضی طبق ماده 9 قانون درخواست حق تقدم کرده باشد، هنگام تقاضای ثبت علامت باید درخواست خود را به همراه مدارکی که حاکی از این حق باشد، به مرجع ثبت تسلیم نماید. این درخواست باید مشتمل بر موارد زیر باشد:1) تاریخ و شماره اظهارنامه اصلی.2) کشوری که اظهارنامه اصلی در آنجا تسلیم شده و یا در صورت منطقه‌ای یا بین‌المللی بودن اظهارنامه، اداره‌ای که اظهارنامه در آنجا تسلیم شده است.تبصره- درخواست حق تقدم باید همزمان با تاریخ تسلیم اظهارنامه تسلیم شود. ماده 114: تاریخ اظهارنامه‌ همان تاریخ وصول اظهارنامه یا تاریخ داده پیام است، مشروط بر اینکه در زمان تسلیم حاوی اطلاعات زیر باشد:1) اسم متقاضی2) نشانی‌ای که ابلاغ‌ها باید در آنجا صورت گیرد.3) نمونه‌ای از علامت4) کالاها و خدماتی که علامت برای تشخیص آن‌ها ثبت می‌شود.5) پرداخت حق ثبت اظهارنامه

ماده 117: مرجع ثبت پس از دریافت اظهارنامه و ضمائم مربوط و احراز شرایط مقرر در ماده 114 این آیین‌نامه، آن را در دفتر ثبت وارد و روی هریک از نسخ اظهارنامه، تاریخ دریافت اظهارنامه و شماره آن را قید نموده و نسخه دوم آن را که دارای همان مشخصات نسخه اصلی است، بعد از امضا و مهر و قید تاریخ (ساعت، روز، ماه، سال) وصول آن با تمام حروف، به عنوان رسید به متقاضی مسترد خواهد کرد.

فصل دوم: بررسی و انتشار آگهی اظهارنامه

ماده 118: مرجع ثبت ظرف 30 روز از تاریخ وصول اظهارنامه و ضمائم، آن را از لحاظ رعایت جنبه‌های شکلی و شرایط مقرر در قانون و این آیین‌نامه و همچنین تطبیق طبقه یا طبقات اعلامی با طبقه‌بندی بین‌المللی مورد بررسی قرار می‌دهد.
ماده 119: مرجع ثبت چنانچه پس از بررسی، ایرادات و نواقصی را در اظهارنامه و ضمائم آن مشاهده نماید، مراتب را به صورت مکتوب و با قید جزئیات به متقاضی ابلاغ می‌کند تا ظرف مهلت مقرر اقدام به رفع نقص نماید.
چنانچه متقاضی در مهلت مقرر قانونی به هر علتی نتواند نقایص اعلامی را رفع نماید، مرجع ثبت، اظهارنامه را رد و مراتب را کتباً با ذکرعلت یا علل رد به متقاضی ثبت ابلاغ خواهد کرد.
تبصره- مهلت رفع نقص برای اشخاص مقیم در ایران 30 روز و برای اشخاص مقیم در خارج از کشور 60 روز از زمان ابلاغ محاسبه می‌شود.
ماده 120: مرجع ثبت پس از پذیرش اظهارنامه ثبت علامت، مراتب را به متقاضی ابلاغ و آگهی مربوط را جهت اطلاع عموم منتشر می‌نماید. آگهی مزبور باید شامل موارد ذیل باشد:

1) تاریخ و شماره اظهارنامه.2) در صورت ادعای حق تقدم، تاریخ و شماره اظهارنامه و کشوری که درخواست ثبت اولیه در آنجا صورت گرفته است.3) نمونه علامت4) اجراء علامت با ذکر رنگ، در صورتی که رنگ به عنوان صفت مشخصه و یا ویژگی علامت باشد.5) فهرست کالاها و خدماتی که علامت برای تشخیص آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ با اشاره به طبقه یا طبقات مربوط به طبقه‌بندی بین‌المللی.6) نام و نشانی متقاضی.7) نام و نشانی نماینده قانونی در صورتی که اظهارنامه توسط نماینده تسلیم شده باشد.تبصره- در صورتی که متقاضی ظرف 30 روز پس از دریافت ابلاغ، هزینه انتشار آگهی فوق را پرداخت نکند، اظهارنامه کان لم یکن تلقی خواهد شد.

فصل سوم: انتقال، اصلاح و اعتراض به اظهارنامه

ماده 122: انتقال حق مالکیت ناشی از تسلیم اظهارنامه یا اعطای اجازه بهره‌برداری از آن باید به درخواست کتبی هر ذینفع، به مرجع ثبت اعلام و در پرونده مربوط درج گردد. اعمال این تغییر منوط به پرداخت هزینه مقرر در جدول هزینه‌ها خواهد بود.تبصره- انتقال جزئی حق مالکیت ناشی از تسلیم اظهارنامه مستلزم تسلیم اظهارنامه جداگانه توسط منتقل‌ الیه است.

ماده 124: هر شخصی که نسبت به تقاضای ثبت علامت اعتراض داشته باشد، باید ظرف مهلت 30 روز از تاریخ انتشار آگهی موضوع ماده 120 این آیین‌نامه اعتراض خود را در دو نسخه مبنی بر عدم رعایت مفاد بندهای (الف) و (ب) ماده 30 و ماده 32 قانون به مرجع ثبت تسلیم نماید.

پس از ثبت اعتراض نامه، نسخه دوم آن با قید تاریخ و شماره وصول به معترض مسترد می‌گردد. اعتراض نامه باید همراه با دلایل و مدارک استنادی و رسید پرداخت هزینه رسیدگی به اعتراض باشد. چنانچه پس از بررسی اعتراض‌ نامه و مدارک استنادی، تکمیل مدارک منضم به اعتراض‌ نامه ضرورت داشته باشد، مرجع ثبت با تعیین موارد، کتباً از متقاضی می‌خواهد که ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ نسبت به رفع نواقص اقدام نماید. در غیر این صورت، اعتراض‌ نامه کان لم یکن تلقی خواهد شد.

فصل چهارم: ثبت علامت و تمدید ثبت

ماده 126: پس از انتشار آگهی ثبت علامت، موضوع ماده 120 این آیین‌نامه و تحویل نسخه منتشر شده یا منعکس در سایت روزنامه رسمی توسط متقاضی به مرجع ثبت ظرف 30 روز از تاریخ انتشار، در صورتی که مرجع ثبت تشخیص دهد شرایط مندرج در قانون و این آیین‌نامه رعایت شده و نسبت به تقاضای ثبت علامت نیز اعتراض نشده و یا اعتراض رد شده است، علامت را پس از پرداخت هزینه‌های مربوط در دفتر ثبت علامت ثبت می‌کند.

تبصره- در صورت عدم تحویل نسخه منتشر شده یا منعکس در سایت روزنامه‌ رسمی به مرجع ثبت ظرف مهلت مقرر در این ماده، اظهارنامه کان لم یکن تلقی خواهد شد.

ماده 128: ثبت علامت در دفتر ثبت طبق فرم (ع- 2) با قید مراتب ذیل به عمل خواهد آمد:

1) اسم و نشانی و تابعیت مالک علامت. 2) اسم و نشانی نماینده قانونی او، در صورت وجود 3) الصاق یک نمونه از علامت در محلی که به این امر اختصاص داده شده است 4) تعیین اجزا علامت با ذکر رنگ، در صورتی که رنگ به عنوان صفت مشخصه و یا ویژگی‌ علامت باشد 5) تاریخ کامل (ساعت، روز، ماه و سال) و شماره ثبت اظهارنامه و تاریخ و شماره ثبت علامت 6) فهرست کالاها و خدماتی که علامت برای تشخیص آن‌ها استفاده می‌شود ، با اشاره به طبقه یا طبقات آن‌ها طبق طبقه‌ بندی بین‌المللی 7) در صورت ادعای حق تقدم و پذیرش آن، تاریخ، شماره و محل تسلیم اظهارنامه مقدم 8) مدت اعتبار ثبت علامت تبصره- در دفتر ثبت برای هر علامت دو صفحه اختصاص می‌یابد و هر تغییر و اصلاح و همچنین نقل و انتقالاتی که جزئاً یا کلاً نسبت به علامت صورت می‌گیرد، در صفحات مزبور قید می‌گردد. در صورت نیاز به صفحات اضافی مرجع ثبت می‌تواند از دفتر متممی به این منظور استفاده نماید.

فصل پنجم: علامت جمعی

ماده 137: مقررات مواد 105 تا 136 این آیین‌نامه، با انجام تغییرات لازم و به شرط رعایت موارد زیر در مورد علائم جمعی نیز قابل اعمال است:

1) اظهارنامه ثبت علامت جمعی در صورتی پذیرفته خواهد شد که مطابق ماده 42 قانون، در اظهارنامه به جمعی بودن علامت اشاره شده و نسخه‌ای از ضوابط و شرایط استفاده از آن نیز ضمیمه گردد. 2) در ضوابط و شرایط استفاده از علامت جمعی، باید خصوصیات مشترک یا کیفیت کالاها و خدمات تولیدی در یک منطقه جغرافیایی معین یا مورد تایید که تحت آن‌ها اشخاص می‌توانند از علامت مذکور استفاده ‌کنند و همچنین ضمانت اجراهای مربوط به عدم رعایت شرایط و ضوابط یاد شده تعیین گردد.3) آگهی ثبت علامت جمعی که مطابق ماده 120 این آیین ‌نامه انجام خواهد شد، باید همچنین شامل خلاصه‌ای از ضوابط و شرایط استفاده از آن علامت باشد.4) هرگونه تغییر در ضوابط و شرایط حاکم بر استفاده از علامت جمعی باید به صورت مکتوب توسط مالک آن علامت به مرجع ثبت اعلام شود. اعلامیه یاد شده باید در دفتر ثبت قید شود. تغییرات مذکور قبل از ثبت هیچگونه اثری ندارد.خلاصه‌ای از تغییرات به عمل آمده باید توسط مرجع ثبت آگهی شود.5) علاوه بر مالک علامت جمعی ثبت شده، سایر اشخاص مجاز نیز می‌توانند با رعایت شرایط و ضوابط مربوط، از علامت یاد شده استفاده نمایند.

بیشتر بخوانید :

ثبت برند و هرآنچه باید درباره آن بدانید. ثبت اختراع و هرآنچه راجب به آن باید بدانید. دانش بنیان و هرآنچه باید درمورد این شرکتها باید بدانید. ثبت بین المللی برند چگونه امکان پذیر است؟

رضا گلچین

2/ اکتبر/ 2021

آئین نامه اجرایی و قوانین ثبت علائم تجاری