مالکیت معنوی یا مالکیت فکری چیست؟

Intellectual property or intellectual property

مالکیت معنوی یا مالکیت فکری چیست؟

موضوع مالکیت معنوی یا مالکیت فکری در واقع ایده های فکری و ذهنی می باشد که در ابتکارات انسان موثر می باشد. این ایده ها علاوه بر جنبه معنوی خوبی که دارند، دارای ارزش اقتصادی بالایی نیز می باشد. به عنوان مثال می توان نویسنده یک کتاب را در نظر گرفت. کتاب نگارش شده توسط نوینده علاوه بر حق مالی که برای مولف دارد دارای جنبه های معنوی نیز می باشد. این ارزش های معنوی حتی ممکن است برای نویسنده بسیار با ارزش تر از جنبه مادی کتاب باشد.

به همین دلیل است که موضوعی تحت عنوان مالکیت معنوی یا مالکیت فکری در این میان عنوان شده است. در ادامه به طور کامل این حق مالکیت را مورد بررسی قرار می دهیم. با ما همراه باشید.

مالکیت فکری چه قوانینی دارد؟

زمانی که شما یک ایده یا یک هنری دارید که از نظر فیزیکی و جسمی وجود ندارد اما نگرانید از اثر یا ایده شما کپی ‌برداری انجام شود، باید از یک ‌سری قوانین و حقوق ‌هایی برای اثبات مالکیت ایده خود استفاده کنید. که به آن مالکیت فکری یا همان مالکیت معنوی ایده گفته می ‌شود.

به طور کلی مالکیت فکری یا همان مالکیت معنوی مدل های مختلفی تقسیم می شود. از جمله:

مالکیت صنعتی ( که بیشتر اختراعات صنعتی را شامل می شود.)

مالکیت ادبی و هنری (که بیشتر آثار هنری، کتاب و … را شامل می شود.)

در ادامه هر دوی این تقسیم بندی ها را به طور کامل مورد بررسی قرار می دهیم. ضمن اینکه شما می توانید برای دریافت حق مالکیت معنوی یا مالکیت فکری خود روی کمک افق نیکان حساب کنید.

آشنایی با مالکیت صنعتی:

قبل از هر چیز خوب است بدانید که مالکیت صنعتی در واقع شاخه ای از حقوق تجاری محسوب می شود. در واقع مالکیت صنعتی حقوق غیر مادی ناشی از علایم مشخص کننده است. علائمی شامل: علائم تجاری یا صنعتی و یا خدماتی، اسم تجاری، سمبل یا علامت و مشخصات منشا کالا می باشد.

لازم به ذکر است که مالکیت معنوی، حقوق حاصل از خلاقیت و نوآوری از قبیل: ورقه های اختراع، گواهی اشیاء مصرفی و بالاخره به اشکال و ترسیمات و مسایل راجع به رقابت نامشروع و سوء استفاده از حقوق مالکیت صنعتی را در بر می گیرد.

قانون مدنی اسلامی مواد 528 تا 530

امروزه مالکیت صنعتی، چه در حقوق داخلی و چه در سطح بین المللی، به علت الزامات بازرگانی بین المللی و روابط اقتصادی کشورها با یکدیگر، مورد حمایت جدی قرار گرفته و به مخترع مبتکر، و بالاخره به فرد خلاق امکان می دهد که به طور انحصاری از علامت یا اختراع خود استفاده کند و فرد متجاوز به حقوق خود را از طریق حقوقی یا جزایی تحت تعقیب قانونی قرار دهد.

بند اول: اسم تجاری

در بیشتر مواقع اسم تجار برای معرفی کسب و کار تجارتخانه یا شرکت مورد استفاده قرار می گیرد. یک اسم تجاری انتخاب می کنند که ثبت می گردد. مشتریان به اعتبار این اسم تجاری معامله می کنند.

بنابراین سایر اشخاص حق استفاده از این اسم تجاری را در شرکت ها و محصولات خود ندارند. حتی در صورتی که اسم تجاری با نام خانوادگی فرد یکی باشد. این اسم قابل خرید و فروش و انتقال نیز می باشد و مدت اعتبار آن 5 سال می باشد. البته تجدید ثبت آن نیز امکان پذیر می باشد.

بند دوم : علائم تجاری

علامت تجاری شامل هر علامتی اعم از نقش، تصویر، رقم، حروف و … می باشد. که برای امتیاز و تشخیص یک محصول مورد استفاده قرار می گیرد.

علائم تجاری باید ویژگی های زیر را داشته باشد:

  • باید تازگی داشته و برای جنسی که به کار برده می شود جدید باشد ؛
  • موجب گمراه کردن مشتریان نگردد ؛
  • باید وجه تمایز داشته و ابتکاری باشد ؛

برای ثبت علامت تجاری باید اظهارنامه ای به اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی ارائه شود. این ثبت از سوی اشخاص ذینفع مذکور در ماده قانون ثبت علائم تجاری قابل اعتراض می باشد. مدت اعتبار ثبت علامت تجاری 10 سال از تاریخ ثبت اظهارنامه می باشد. علامت تجاری قابل نقل و انتقال است و این انتقال تنها پس از ثبت در مقابل اشخاص ثالث معتبر می باشد.

بند سوم: ورقه اختراع

حق اختراع عبارت است از حق انحصاری که مخترع برای مدت محدودی برای استفاده انحصاری از اختراع خود دارد. ورقه اختراع نیز سند این حق می باشد. برای استفاده از این حق بهره برداری انحصاری، اختراع باید مطابق مقررات به ثبت برسد. هر اختراعی 2 حق را برای مخترع به وجود می آورد. یکی حق اخلاقی که همیشه باقی می ماند و دیگری حق مادی آن که محدود است و در قانون ما بر حسب تقاضای مخترع 5 ، 10 ، 15 یا 20 سال می باشد.

خوب است بدانید که ماده 3 قانون ثبت علائم تجاری و اختراعات مصوب 7/ 8/ 1386 در مورد حق اختراع می گوید : ” گواهینامه اختراع سندی است که اداره مالکیت صنعتی برای حمایت از اختراع صادر می کند و دارنده آن می تواند از حقوق انحصاری بهره مند شود.”

ثبت اختراع قابل اعتراض، از جانب ذینفع در دادگاه عمومی تهران قابل اقامه می باشد. نقل و انتقال ورقه اختراع برای اینکه معتبر باشد باید به ثبت برسد و در صورتی در مقابل اشخاص ثالث معتبر است که به موجب سند رسمی به عمل آید.

مالکیت ادبی و هنری

حقوق مالکیت ادبی یا مالکیت هنری را می توان اینگونه تعریف نمود که: مجموعه حقوقی است که قانون برای پدید آورنده نسبت به اثر او می شناسد. لازم به ذکر است که بهره برداری انحصاری از اثر را برای مدت محدودی برای پدید آورنده و پس از مرگ او برای وراثش ایجاد می نماید. برای به دست آوردن این حقوق، اثر باید نخستین بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا شده باشد. و قبلاَ در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش و اجرا نشده باشد.

قوانین داخلی حقوق های مالکیت معنوی چیست؟

  • حمایت از اخترعات ثبتی، طرح ‌های صنعتی و علائم تجاری توسط قوانین داخلی مالکیت فکری
  • وجود یک آیین ‌نامه در حوزه‌ های ثبت اختراع و علامت تجاری
  • از نشان‌ های جغرافیایی حمایت می ‌شود.

بیشتر بخوانید :

رضا گلچین
28/ اکتبر/ 2021

دیدگاه خود را ثبت کنید

مقالات ثبت برند

چگونه از برند شرکت خود محافظت کنیم؟
مقالات ثبت برند
2/ ژوئن/ 2018
از کجا بفهمم برند قبلا ثبت شده یا نه؟
مقالات ثبت برند
19/ جولای/ 2022